Gurur Duyabilirsiniz: Ayda Yüzeyindeki Türk İsimleri

Ay’ın yüzeyinde homojen bir parlaklık ve renk göstermeyen, bazı bölgeleri açık, bazıları ise koyu renkte olan lunar oluşumlar, gözümüze çarpan ilginç detaylardır. Bu özel alanlara Türk isimleri verilmiştir ve bu isimlendirmelerin sayısı oldukça fazladır. Bu isimler arasında, Türkiye’nin tarihine ve kültürüne damgasını vurmuş birçok önemli isim bulunmaktadır.

Listeyi hazırlarken, bu isimlerin sayesinde gurur duyduğumuzu ifade etmek isteriz. Ancak, en büyük heyecanı bizde uyandıran detay, Ay üzerinde “Atatürk” adını taşıyan bir kraterin bulunmasıdır. Türkiye’nin ilk kozmografya kitabının yayınlanmasına öncülük eden Büyük Önder Atatürk’ten, Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Fatih Sultan Mehmet’e, ünlü mimar Mimar Sinan’dan yazar Halide Edip Adıvar’a kadar birçok önemli ismin Ay’da yer alması, Türk milleti için gerçek bir gurur kaynağıdır.

Bu özel isimlendirmeler, Türk kültürünün ve tarihinin uzaya taşınması adına anlamlı bir adım olarak karşımıza çıkıyor. Ay’ın yüzeyindeki bu isimler, Türkler için bir tür simgesel değer taşıyarak, uzay keşifleri ve kozmik bilimlerde ülkemizin katkısını temsil etmektedir.

1-  Mustafa Kemal Atatürk

Ana kraterin adı Danimarkalı astronom Roemer’den gelirken, etrafındaki kraterler A, B ve C harfleriyle adlandırılmıştır. Ancak 1956’da alınan bir kararla, Ay ve kraterleri üzerine birçok çalışma yayımlamış olan Dr. Hugh Percy Wilkins’in atlaslarında, Römer’den sonraki en geniş krater Atatürk adını almıştır.

Atatürk krateri, 28.962 kilometre çapında, derin halka şeklinde bir kraterdir ve merkez tepesi 30 metre yüksekliğindedir. Genellikle kaynaklar, siyasi isimlendirmelerin kraterlere verilmemesi kuralına atıfta bulunarak, hala “A” krateri olarak adlandırıldığını belirtir. Bu durum, kraterin resmi adının yanı sıra, pratikte daha yaygın olan isminin kullanılmasını sürdürmektedir.

2- Fatih Sultan Mehmet

Toroslar’a atıfta bulunan ve 1958’de adını alan Fatih krateri, Ay yüzeyinde 60 kilometre çapa sahip olan geniş bir kraterdir. Bu ağızı açık krater, etrafında çeşitli boyutlarda birçok diğer krateri barındırmaktadır. Ayrıca, Atatürk kraterine oldukça yakın bir konumda yer almaktadır, bu da Ay’ın yüzeyindeki önemli coğrafi özellikler arasında bir bağlantı oluşturur.

3- Ali Kuşçu

Adeta bir pergelle çizilmiş gibi tam daire şeklinde olan Ali Kuşçu krateri, 60 kilometre çapına sahiptir. Gökbilimci Wilkins, astronomi alanında önemli katkılarda bulunan Ali Kuşçu’nun anısını yaşatmak amacıyla bu etkileyici kraterin adını vermiştir.

4- Uluğ Bey

Ay’ın kuzeybatı kenarında konumlanan ve 48 kilometre çapında olan bu krater, Ay’ın bize görünen yüzündeki sınırına oldukça yakın bir konumda bulunması nedeniyle gözlemlemesi zor bir kraterdir. Halka şeklindeki dağın iç kenarları dar olup, küçük tepelerle süslüdür. Kraterin zemininde ve merkezinde ise belirgin bir sivri dağ bulunmaktadır. Bu etkileyici krater, Uluğ Bey grubunun bir parçasıdır ve sırasıyla dizilmiş, biri sıradağ olmak üzere toplamda 5 kraterden oluşan bir yapıya sahiptir.

5- biruni krateri

Bilim tarihinde iz bırakmış, çeşitli disiplinlerde eserler vermiş olan alim Biruni’nin adını taşıyan krater, Ay’ın kuzeybatı kenarında 17 derece kuzey paraleli, 92 derece doğu boylamında konumlanmıştır.

6- ibn-i sina krateri

Batı dünyası tarafından Avicenna olarak tanınan İbn-i Sina’nın adını taşıyan krater, zamanla aşınmış olsa da büyük bir bölümü hala gözlemlenebilmektedir. Kraterin güney kenarı, çeşitli boyutlarda birçok kraterle çevrili durumdadır.

7- nasıruddin tusi krateri

Tarihte “Azerbaycan’ın ilk rasathanesini kuran Türk” olarak bilinen astronom Nasıruddin Tusi’nin adı, Ay’ın güney yarımküresinde geniş bir kraterde yaşamaktadır. Kraterin tam konumu, 41 derece güney ve 12 derece doğu boylamı arasındadır.

8- halide edip adıvar krateri

Halide Edip Adıvar’ın adını taşıyan krater, dişi gezegen Venüs üzerinde bulunmaktadır ve Batı Afrodit Dağları’nın kuzeyinde yer almaktadır. Kraterin çevresinde parlak maddeler bulunabilmektedir.

9- mihri hatun krateri

Osmanlı şairi Mihri Hatun’un adını taşıyan krater, Venüs üzerinde 40 derece kuzey enlem, 87 derece batı boylamında konumlanmış ve 40 kilometre çapında bir kraterdir.

10- mimar sinan krateri

Merkür üzerindeki kraterler, dünyanın çeşitli kültürlerinden gelen ünlü sanatçıların, ressamların, müzisyenlerin ve yazarların adını taşımaktadır. Mimar Sinan’ın adı, Merkür yüzeyindeki 147 km çapındaki kraterde yaşamaktadır ve tam olarak 15,5 derece kuzey, 29,8 derece batı boylamındadır.

11- sabri berkel krateri

Üsküp doğumlu Türk ressam Sabri Berkel’in adını taşıyan krater, Merkür üzerindeki 21 kilometre çapındaki bir kraterdir. Kraterin ortasındaki koyu madde içeren bölge, diğer parlak kraterlerden ayrılmaktadır.

12- ankara krateri

1948 yılında Ankara Üniversitesi Astronomi Bölümü’nde görev yapan Alman gökbilimci Prof. Reinmuth tarafından keşfedilen bir asteroide “Ankara” adı verilmiştir.

13- dumlupınar krateri

Dünya’da yaşanan tarihi bir olaya atıfta bulunan Dumlupınar adlı asteroid, 2003 yılında IAU’da görevli Muazzez Kumrucu Lohmiller tarafından keşfedilmiştir. İsmini, 4 Nisan 1953 tarihinde Çanakkale Boğazı’nda batan “Dumlupınar” gemisinden almıştır.

14- sinop krateri

Mars üzerinde 23,5 güney, 249,5 batı koordinatlarında bulunan 15 kilometre çapındaki bir çarpma krateridir ve adını 1991 yılında almıştır.

15-  tarsus krateri

Mars’ın Oxia Palus kraterinde yer alan Tarsus adlı çarpma krateri, 23,3 kuzey ve 40,3 batı koordinatlarında konumlanmış ve 1976 yılında ismini almıştır.

Bu isimlendirmeler, belirli kurallara uygun olarak yapılmış olup, uzayda yaşayan önemli Türk ilim insanlarının adlarını sonsuza dek gururla taşıyacaktır.

Share

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir